تأثیر شرایط محیطی بر کالیبراسیون | جایی که دما، رطوبت و لرزش دشمن دقت میشن!
on-site calibration | کالیبراسیون، یعنی تنظیم دقیق تجهیزات اندازهگیری برای اطمینان از صحت عملکردشون. اما یه نکته مهم که خیلیها فراموش میکنن اینه که کالیبراسیون فقط تو آزمایشگاه تموم نمیشه!
بلافاصله بعد از خروج از محیط کنترلشده آزمایشگاه، شرایط محیطی مثل دما، رطوبت، ارتعاش یا حتی گردوغبار میتونن باعث بشن اون دقتی که با کلی هزینه و زمان بهدست آوردیم، از بین بره.
در این مقاله بررسی میکنیم که چطور شرایط محیطی روی دقت کالیبراسیون ابزار دقیق تأثیر میذارن، چرا محل نصب اهمیت داره، و چه راهکارهایی برای حفظ صحت تجهیزات وجود داره.
چرا این موضوع اهمیت داره؟
وقتی شما یه تجهیز رو کالیبره میکنید، در واقع دارید میگید:
«از این به بعد، هر عددی که این ابزار نشون بده، درسته.»
اما اگه اون ابزار دقیق رو ببرید یه محیط داغ، مرطوب، پرلرزش یا پر از گردوغبار نصب کنید و انتظار داشته باشید همون دقت باقی بمونه، عملاً کالیبراسیون رو خنثی کردید!
۱. دما: دشمن خاموش دقت | تأثیر شرایط محیطی بر کالیبراسیون
خیلی از ابزارهای اندازهگیری به شدت نسبت به تغییرات دما حساس هستن. بهویژه:
- ترازوهای دقیق
- فشارسنجها
- ابزارهای ولتاژ و جریان الکترونیکی
حتی تغییر ۵ درجهای دما میتونه باعث انبساط یا انقباض قطعات داخلی بشه و نتیجه اندازهگیری رو تغییر بده.
در محیط آزمایشگاه، دما معمولاً روی ۲۰ تا ۲۳ درجه تنظیم میشه. اما در محل نصب، دما ممکنه ۴۰+ درجه باشه یا شب تا صبح ۲۰ درجه تغییر کنه!
۲. رطوبت: دوست قطعات، دشمن دقت | تأثیر شرایط محیطی بر کالیبراسیون
رطوبت بالا باعث میشه قطعات الکترونیکی دچار خوردگی بشن یا خطای الکتریکی ایجاد بشه.
در ابزارهایی مثل:
- دستگاههای اندازهگیری مقاومت یا ظرفیت خازنی
- ترانسمیترهای رطوبت و دما
- ابزارهای اندازهگیری جرم
رطوبت میتونه منجر به drift یا پرش ناگهانی مقادیر بشه.
تجهیزات باید یا در محیط کنترلشده نصب بشن یا با جعبههای محافظ مقاوم به رطوبت پوشانده بشن.
۳. لرزش و ارتعاش: تخریب پنهانی
در صنایع سنگین مثل فولاد، نفتوگاز یا معدن، لرزش دائمی روی پایههای نصب ابزار دقیق میتونه باعث شل شدن اتصالات، آسیب فیزیکی یا حتی خروج از کالیبراسیون بشه.
ابزارهایی مثل فلومترها، سنسورهای فشار یا دبیسنجهای الکترومغناطیسی نیاز دارن که در محلهایی با حداقل لرزش نصب بشن.
۴. گرد و غبار: اختلالگر ساکت
در محیطهایی مثل کارخانههای سیمان، آرد، فولاد یا نساجی، ذرات گرد و غبار ممکنه وارد سنسورها یا کانکتورها بشن و روی دقت عملکرد تأثیر بذارن.
حتی تغییرات نوری بهخاطر غبار میتونه در حسگرهای نوری و لیزری خطا ایجاد کنه.
چرا کالیبراسیون در محل (On-Site Calibration) اهمیت پیدا میکنه؟
در بسیاری از موارد، بهترین راه اینه که بهجای جابجا کردن ابزار به آزمایشگاه، کالیبراسیون در محل نصب انجام بشه.
مزایا:
ابزار در همان شرایط واقعی خودش بررسی میشه✅
خطای ناشی از جابجایی حذف میشه✅
تنظیمات روی همان پایه، همان محیط و همان اتصالات انجام میگیره✅
زمان توقف تجهیزات به حداقل میرسه✅
در آزمایشگاه میزان، ما خدمات تخصصی کالیبراسیون در محل برای تجهیزات دما، فشار، الکتریکی و سایر پارامترها رو با استاندارد ISO/IEC 17025 ارائه میدیم.
انتقال تجهیز از آزمایشگاه به محیط عملیاتی؛ خطری پنهان
تأثیر شرایط محیطی بر کالیبراسیون | وقتی یک ابزار رو در محیط استاندارد کالیبره کردید و بعد با دست یا ماشین به محل نصب منتقل میکنید، این جابجایی میتونه:
- باعث ضربهی فیزیکی بشه
- لرزش به قطعات وارد کنه
- دمای دستگاه رو تغییر بده
و همه اینها ممکنه باعث خروج از دقت بشن. بنابراین، همیشه بعد از نصب در محل نهایی، دوباره بررسی دقت توصیه میشه.
راهکارهایی برای مقابله با تأثیر شرایط محیطی
- استفاده از محفظههای ایزوله و مقاوم به شرایط سخت
- انتخاب ابزارهایی با جبرانسازی دمایی (temperature compensation)
- نصب تجهیزات در محلهایی با کمترین نوسان محیطی
- استفاده از سنسورهای مخصوص محیطهای صنعتی سنگین
- اجرای برنامههای منظم کالیبراسیون دورهای در محل
آزمایشگاه میزان؛ حامی دقت در تمام شرایط
ما در آزمایشگاه کالیبراسیون میزان، فقط ابزارها رو در شرایط استاندارد بررسی نمیکنیم، بلکه میدونیم واقعیت صنعت چیه.
برای همین خدمات ما شامل:
- کالیبراسیون در محل نصب (On-site calibration)
- صدور گواهی کالیبراسیون معتبر مطابق با استاندارد 17025
- مشاوره تخصصی انتخاب ابزار مناسب با توجه به شرایط محیطی
- تحلیل دقیق خطاهای محیطی و تنظیمات تطبیقی
هست تا خیال شما از صحت اندازهگیریها راحت باشه.
جمعبندی
در دنیای واقعی، محیطها کامل نیستن؛ پس نمیشه به کالیبراسیونی که فقط تو آزمایشگاه انجام شده بسنده کرد.
اگر دقت برای شما مهمه، باید به این فکر کنید که کجا قراره از تجهیز استفاده بشه، نه فقط کجا کالیبره شده.
