ابزار دقیق در قلب سیستمهای کنترل صنعتی قرار دارد؛ تجهیزاتی مانند ترانسمیترهای فشار، دما، دبی، سطح، و کنترلرها برای اندازهگیری، مانیتورینگ و فرماندهی به کار میروند. برای حفظ عملکرد دقیق و قابلاعتماد این تجهیزات، انجام دورهای کالیبراسیون ابزار دقیق و گواهی کالیبراسیون الزامی است.
کالیبراسیون ابزار دقیق چیست؟
کالیبراسیون به معنای مقایسه مقدار نشاندادهشده توسط تجهیز با یک مقدار مرجع استاندارد و تنظیم آن برای انطباق با واقعیت است. این کار تضمین میکند که دادههای خروجی تجهیزات قابلاعتماد و مطابق با الزامات استاندارد هستند.
چرا کالیبراسیون ابزار دقیق و گواهی کالیبراسیون اهمیت دارد؟
- افزایش دقت اندازهگیری در فرایندهای حساس
- پیشگیری از خطاهای پرهزینه در تولید یا ایمنی
- پاسخگویی به الزامات استانداردهایی مانند ISO 17025 و GMP
- افزایش طول عمر و کاهش هزینههای نگهداری
انواع تجهیزات ابزار دقیق قابل کالیبراسیون
- ترانسمیتر فشار (Pressure Transmitter)
- ترانسمیتر دما (RTD, Thermocouple, Temperature Transmitter)
- فلومترها (مغناطیسی، التراسونیک، جرمی، توربینی)
- لولمترها (سطحسنج راداری، التراسونیک، هیدرواستاتیک)
- pH متر، هدایتسنج، اکسیژن محلول
- دیتالاگرهای محیطی و تجهیزات ثبت دما/رطوبت
مراحل عمومی کالیبراسیون ابزار دقیق و گواهی کالیبراسیون
- بازرسی فنی تجهیز قبل از تست
- تنظیم شرایط محیطی (دما، رطوبت، فشار)
- اعمال ورودی استاندارد یا شبیهسازیشده
- ثبت پاسخ تجهیز در چند نقطه کالیبراسیون
- مقایسه با مرجع و محاسبه خطا
- صدور گواهی کالیبراسیون و برچسبگذاری
استانداردهای مرجع در کالیبراسیون ابزار دقیق
- ISO/IEC 17025: استاندارد مدیریت کیفیت برای آزمایشگاههای کالیبراسیون
- IEC 61298: روشهای ارزیابی ترانسمیترهای فشار
- ISA RP: راهنماهای کاربردی برای سیستمهای ابزار دقیق
- FDA 21 CFR: الزامات برای تجهیزات اندازهگیری در صنایع دارویی
کالیبراسیون در محل (On-site) یا در آزمایشگاه؟
بسته به نوع تجهیز، دقت مورد نیاز، و شرایط فرآیند، کالیبراسیون ممکن است بهصورت:
- آزمایشگاهی: برای دقت بالا، با تجهیزات مرجع وزنی یا الکتریکی
- در محل (On-site): مناسب برای تجهیزات نصبشده یا حساس به جابجایی
- کالیبراسیون از راه دور یا رباتیک: در پروژههای خاص یا تحت شرایط ایزوله
دورههای توصیهشده برای کالیبراسیون و گواهی کالیبراسیون
- تجهیزات حساس یا حیاتی: هر ۶ ماه
- ابزارهای عمومی صنعتی: سالانه
- سنسورها و دیتالاگرهای محیطی: هر ۱۲ تا ۲۴ ماه
ویژگیهای آزمایشگاه معتبر ابزار دقیق
- تأییدیه رسمی ISO 17025
- ردیابی نتایج به مرجع بینالمللی (NIST, PTB)
- تجهیزات مرجع با دقت بالا و گواهی معتبر
- تجربه در کالیبراسیون تجهیزات برندهای معتبر
نتیجهگیری
کالیبراسیون ابزار دقیق گامی ضروری برای تضمین عملکرد صحیح در صنایع حساس است. آزمایشگاه میزانلب با بهرهگیری از تجهیزات پیشرفته و استانداردهای بینالمللی، خدمات کالیبراسیون تخصصی برای طیف گستردهای از تجهیزات ارائه میدهد.
سؤالات متداول
آیا کالیبراسیون ابزار دقیق باید فقط در آزمایشگاه انجام شود؟
خیر، بسیاری از تجهیزات را میتوان بهصورت On-site نیز با دقت مناسب کالیبره کرد.
در صورت مردود شدن تجهیز چه باید کرد؟
تجهیز باید بررسی، تنظیم، تعمیر یا تعویض شده و مجدداً تست شود.
آیا میتوان گواهی کالیبراسیون را بهصورت دیجیتال دریافت کرد؟
بله، بسیاری از آزمایشگاهها از سیستمهای مدیریت دیجیتال برای صدور گواهی استفاده میکنند.
چگونه از صحت گواهی کالیبراسیون مطمئن شویم؟
گواهی باید شامل شماره ردیابی، عدم قطعیت، تاریخ و مشخصات تجهیز باشد و از سوی آزمایشگاه دارای تاییدیه ISO 17025 صادر شده باشد.
