در دنیای امروز که دقت، قابلیت ردیابی و انطباق با استانداردهای بینالمللی اساس فعالیتهای صنعتی و آزمایشگاهی است، استاندارد ISO/IEC 17025 بهعنوان مرجع اصلی برای صلاحیت فنی آزمایشگاههای کالیبراسیون و آزمون شناخته میشود. اما کشورهای پیشرفته مانند آلمان، آمریکا، ژاپن و انگلستان نیز ساختارها و نهادهایی را ایجاد کردهاند که همسطح یا حتی فراتر از الزامات ISO 17025 عمل میکنند.
ISO 17025 چیست؟
استاندارد ISO/IEC 17025 توسط سازمان ISO و کمیسیون بینالمللی الکتروتکنیک تدوین شده و چارچوب اصلی برای ارزیابی صلاحیت آزمایشگاههای کالیبراسیون و آزمون است. این استاندارد تمرکز دارد بر:
- صلاحیت فنی پرسنل
- کالیبراسیون تجهیزات با قابلیت ردیابی به استانداردهای ملی و بینالمللی
- اعتبار نتایج و گزارشها
- مدیریت کیفیت و رویههای مستندسازی
ساختارهای ملی در کشورهای پیشرفته
آلمان – DAkkS
- سازمان اعتباردهی رسمی: DAkkS
- عضو ILAC و EA
- آزمایشگاهها دارای ردیابی به PTB (موسسه ملی اندازهشناسی آلمان)
آمریکا – NIST و A2LA
- NIST: مرجع ملی مقادیر مرجع
- A2LA: سازمان معتبر اعتباردهی با ردیابی به NIST
انگلستان – UKAS
- تنها نهاد رسمی اعتباردهی در بریتانیا
- کالیبراسیونها ردیابیشده به استانداردهای BSI و بینالمللی
ژاپن – JCSS و NITE
- JCSS تحت نظارت NITE فعالیت میکند
- انطباق کامل با ISO 17025 با استانداردهای سختگیرانهتر
شباهتها و تفاوتها با ISO 17025
بیشتر سیستمهای ملی مبتنی بر ISO 17025 هستند، اما تفاوتهایی نیز وجود دارد:
- تأکید بیشتر بر تضمین کیفیت نتایج
- تمرینهای مکرر آزمون مقایسهای (Proficiency Testing)
- اتصال رسمی زنجیره ردیابی به NIST، PTB و سایر مراجع معتبر
- استفاده گسترده از اتوماسیون برای کاهش خطای انسانی
پذیرش بینالمللی و مزایای ILAC
برای اطمینان از اعتبار جهانی نتایج کالیبراسیون، آزمایشگاههایی که تاییدیه ILAC MRA دارند، قابلاعتمادترند. نهادهایی مانند UKAS، DAkkS، A2LA و NATA عضو ILAC هستند و گواهینامههای آنها در سطح بینالمللی پذیرفته میشود.
نتیجهگیری
در کشورهای پیشرفته، ISO 17025 تنها نقطه شروع است. وجود نهادهای ملی، سیستمهای اعتباردهی قدرتمند و چارچوبهای ساختاریافته باعث ارتقاء سطح اطمینان در کالیبراسیون میشود. برای کشورهای در حال توسعه، الگوبرداری از این ساختارها و تلاش برای دریافت گواهینامههای بینالمللی، گامی مهم در رقابت جهانی و افزایش اعتماد مشتریان خواهد بود.
اگر قصد انجام خدمات حرفه ای کالیبراسیون را دارید، با ما در ارتباط باشید!
سؤالات متداول
آیا ISO 17025 کافی است یا نیاز به تأییدیههای دیگر هم وجود دارد؟
خیر، ISO 17025 پایه است؛ برای اعتبار جهانی، عضویت در ILAC و تأیید نهادهای ملی ضروری است.
کالیبراسیون بر اساس DAkkS یا A2LA چه تفاوتی دارد؟
هر دو معتبرند اما تفاوت در کشور مرجع، سطح کنترل کیفیت و شیوه گزارشگیری دارند.
کدام کشورها بیشترین سختگیری را در کالیبراسیون دارند؟
آلمان، ژاپن، سوئیس و کره جنوبی از جمله سختگیرترین کشورها هستند.
آیا ایران مرجع رسمی برای کالیبراسیون دارد؟
بله، مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران (NACI) آزمایشگاههایی با تأییدیه ISO 17025 را اعتبارسنجی میکند.
